Onze overbuurjongen is een atypische Stabij. Een immer opgewekte en ongecompliceerde joris-goedbloed die wanneer wij als oppas fungeren, zich zo kan aanpassen dat het voelt of hij al jaren onze lieverd is. Helaas heeft hij wel de kenmerkende gevoeligheid voor harde, schelle geluiden, ondanks een liefdevolle opvoeding en uitstekende socialisatie. Daarom bladblazeren of grasmaaien we niet wanneer hij bij ons logeert en duimen we na een hete zomerdag dat het niet gaat donderen en bliksemen.
De Stabijhoun werd in de Friese volkshond van oudsher al liefkozend 'Bijke' genoemd. De middenslag formaat zwartbonte deed in vervlogen tijden - toen buitenlandse jachthonden nog niet zo in de mode waren als nu - dienst als mollenhond, bunzingvanger, ongedierteverdelger, waakhond en stropershond bij de gewone man. Door zijn attractieve voorkomen en zijn prettige natuur wordt de Stabij nog steeds gewaardeerd, hetzij dan voornamelijk als gezelschapshond en viervoeter voor jachttraining.
Herkomst
en geschiedenis
De toegewijde
Stabij voelt zich thuis in FCI rasgroep 7 Staande Honden Sectie spanieltype.
Dit omdat het aannemelijk is dat zijn voorouders gezocht kunnen worden bij de
spanjoel (of spaniel) die tijdens de Spaanse bezetting meekwam naar noordelijk
Nederland. De veelzijdige jachthond zoals wij hem tegenwoordig kennen, is
afkomstig uit Friesland en dan vooral uit De Friese Wouden in het oosten en
zuidoosten van deze provincie. Om allround gebruikshonden te krijgen, werden
Stabij en Wetterhoun met name in de jaren dertig van de vorige eeuw niet zelden
met elkaar gekruist. Na de Tweede Wereldoorlog zag men daarom nog geregeld bij
de Stabij de
verwerpelijke krulstaart of een licht gekrulde vacht die toch echt bij het
uiterlijk van de Wetterhoun horen.
De Stabij stond het wild voor en ging mee met de jacht op haar- en veerwild. Verondersteld wordt dat Stabij een verkleinwoord is van sta-mij-bij, te interpreteren als de hond die de jager bijstaat tijdens de jacht, houn is Fries voor hond. Vóór 1900 werd de (toen nog flinke) gebruikshond op grote schaal ingezet als mollen- en bunzinghond vanwege de groeiende vraag naar bont. Omstreeks 1914 van de vorige eeuw was mollenvangen voor duizenden armlastige gezinnen soms zelfs meer dan een bijverdienste omdat het lucratiever was dan de werkverschaffing. Vanwege de concurrentie begaven de mollenvangers zich met 'Bijke' door het hele land. Vanwege de lange afstanden werd een kleiner type Stabij gefokt. Deze ging mee op de fiets in een kistje of een korf met dubbele bodem waar op de terugweg de mollenvellen in verstopt werden. Na 1945 was er veel verschil van mening over welk type Stabij te fokken. Er braken voor het ras turbulente tijden aan. Dat het na decennia nog steeds de gemoederen bezighoudt, blijkt uit de recente oprichting van een tweede rasvereniging: Onze Stabijhoun.
Karakter
De Stabij behoort schrander, aanhankelijk, zacht en lief te zijn, maar er komen, door diverse oorzaken, ook nerveuze en onzekere types voor. Voor zijn eigen mensen en bekenden is hij buitengewoon toegenegen, vriendelijk en enthousiast. Naar vreemden toe kan zijn aard omschreven worden als toch wel terughoudend. Niet eenkennig, maar gewoon selectief in wie tot zijn vriendenkring behoren. Door selectie ontwikkelde de Stabij zich in de loop der jaren tot een eigenzinnige hond die graag voor de baas zo veel mogelijk op zelfstandige wijze werkt. De Stabij is open en draagt het hart op de tong waardoor hij af en toe best vinnig uit de hoek kan komen. Zijn fysieke gestel en hart liggen bij het buitenleven, ongebonden in de buitenlucht komt de hond het meest tot zijn recht.
Sociaal gedrag
Doordat
hij op het boerenerf werd gehouden, ontstond een hond die voor eigen volk en 'vee'
over het algemeen zeer verdraagzaam is, maar kortaf kan reageren als hij ergens
geen zin in heeft. Hij is waaks waarbij kan worden opgemerkt dat het kabaal dat
de Stabij veroorzaakt, bedoeld is om de eigenaar te waarschuwen die vervolgens
stappen mag ondernemen. De hartstochtelijk jagende Stabij heeft meer interesse
in wild dan soortgenoot hond: het is kenmerkend voor het gros van de jagende
honden.
Net als vele rassen wordt de Stabij aangemerkt als een ideale gezinshond omdat hij zo kindvriendelijk is. Een Stabij zal, als het moet, zijn grenzen aangeven. Juist doordat het een hond is die erg aan zijn eigen mensen hangt, geeft hij soms laat zijn eigen grenzen aan. Zorg er dus voor dat uw Stabij, al is hij nog zo lief, niet in een positie komt waarin hij geen andere uitweg ziet dan snauwen.
Opvoeding en beweging
Er kan in algemene zin gesproken
worden van twee verschillende types: de zelfstandige Stabij die graag alleen op
onderzoek uitgaat en daarbij alles vergeet behalve datgene dat hij najaagt, en
de baasgerichte Stabij die opvallend attent en dichtbij zijn eigenaar blijft en
oplet wat er van hem wordt verwacht. Al naar gelang het type leert de Stabij moeiteloos
of moeilijker. Hij is simpel te
motiveren, maar blokkeert als de aanpak niet bij hem past. Een goede
begeleiding zonder te veel druk en een duidelijke en consequente opvoeding met ruimte
voor afwisseling zijn nodig voor de graag zelfstandig opererende Stabij. Om van
uw eigenzinnige Fries een redelijk gehoorzame hond maken, wordt het volgen van
een bij zijn aanleg en aard passende gehoorzaamheidstraining aanbevolen.
Indien de passie voor graven en
jagen zich manifesteert, is dat niet af te leren; zie het als onontbeerlijk tijdverdrijf
én pluspunt. De zelfstandige
Stabij heeft de neiging vooral dingen te doen waar hij zelf het nut van
inziet. En van ongedierte jagen, in eigen tuin graven of in de vrije natuur,
soms ook groot wild najagen, ziet de gemiddelde Stabij nu eenmaal het voordeel
van in.
De Stabij vraagt een sportieve baas die net als hij graag in de vrije natuur vertoeft. Ruime beweging en samenwerking met zijn baas zijn noodzakelijk. Vier keer per dag een aangelijnd blokje om is echt onvoldoende, u maakt uw hond die het liefst uren in het veld vertoefd er ongelukkig mee. Lekker modderen, vrij rennen en wateractiviteiten maken de Stabij gelukkig. Wroeten naar mollen hoort als vanzelfsprekend bij hem en kan uren duren. Steekt de hond zijn hoofd in een molshoop of ril en ziet u dat hij zijn ene voorpoot langzamer voortbeweegt dan de andere, dan weet u dat hij de geur van de mol te pakken heeft. De Stabij ruikt een mol op 100 meter afstand, van dichtbij hoort hij de mol graven. Tijdens uitjes maakt de Stabij een alerte, vrolijke en levendige indruk waarbij hij licht en soepel op zijn eigen specifieke wijze stapt. De staart wordt in actie horizontaal gedragen, tijdens zoeken piekt de kenmerkende witte pluim al dan niet bewegend hoog, in rust draagt hij zijn locatievlag laag. Bij thuiskomst zult u vieze poten en natte haren voor lief moeten nemen. Stel bij uw terugkeer een ritueel in van poten en vacht afdrogen.
Gezondheid en verzorging
De bescheiden populatie zorgt bij het fokken onvermijdelijk voor een hoger inteeltpercentage dat weer kan leiden tot juist méér erfelijke gezondheidsproblemen. Het ras kent de volgende gezondheidsproblemen:
De hartaandoening Persisterende Ductus Arteriosus (PDA) manifesteert zich
op de leeftijd van 6 à 7 weken. De dierenarts hoort een 'machinekamergeruis'
aan de linkerzijde van het hart. Oorzaak is het niet sluiten van een belangrijk
bloedvat rond de geboorte. De oorzaak kan spontaan en geïsoleerd tot één geval
zijn, maar ook erfelijk bepaald zijn. Indien niet behandeld, sluit het bloedvat
zich na enkele maanden of overlijdt de patiënt uiteindelijk aan hartfalen. Bij
tijdig operatief ingrijpen is de prognose uitstekend. Preventief onderzoek naar
dragers is helaas nog onmogelijk.
Neurologische afwijking
Een relatief nieuw probleem met nog onbekende oorzaak. Er
wordt uitgegaan van een erfelijk neurologisch probleem. Rond de 6 weken gaan
pups afwijkend en dwangmatig gedrag vertonen: steeds dezelfde beweging
herhalen, rondjes draaien, achteruit of heen en weer lopen. Lijders hebben een
overmatige bewegingsdrang, eten slecht, vermageren sterk en overlijden binnen
enkele maanden.
Von Willebrands Disease, Type I (VWD) is een bloedstollingafwijking die
in 3 types voorkomt. Bij de Stabij is de meest milde vorm Type I geconstateerd.
Hierbij is er een verminderde aanmaak van een bepaalde stollingsfactor waardoor
honden een verlengde bloedtijd kunnen laten zien. De honden lopen weinig tot
geen risico, maar kunnen bij hele grote verwondingen en operaties problemen
krijgen. Er is een DNA-test beschikbaar die lijders, dragers en vrije honden
kan identificeren.
Vacht en
onderhoud
De lange sluike vacht is er in de erkende kleuren: zwart of bruin (en zelden oranje) met witte aftekening waarin schimmeltekening is toegestaan. Opvallend is dat het hoofd vrijwel altijd eenkleurig is, terwijl de rest van de hond bont is. Buiten de ruiperiode (zeker tweemaal per jaar), verliest de vacht tussendoor haren. De vacht behoeft weinig onderhoud: de halflange beharing houdt geen vuil vast. Een wekelijkse borstelbeurt is afdoende. Wel zult u regelmatig de gevouwen tegen het hoofd gedragen oren, de bossige staart (de dikke vacht is overal even dik en lang), plus de broek, op takjes en andere ongerechtigheden moeten nakijken.
Rasinformatie
via: www.nvsw.nl en www.onzestabijhoun.nl. Het voor de (toekomstige)
Stabijbezitter onmisbare naslagwerk ‘De Stabij - Bijke in alle opzichten’ voorzien
van fraaie foto’s is voor 15 euro (excl. porto) te bestellen via:
wmdooper@ziggo.nl