Galoppeur
In het voorbijgaan steelt een uitzinnige glimmend zwarte wervelwind met vlammende contouren pardoes de stok uit de bek van onze verblufte hond. De bazin excuseert zich: ‘Dat is niet zijn gebruikelijke stiel. Dit is de eerste keer dat Mick weer los mag na de operatie in zijn oksel. Ondanks nauwkeurig controleren op achtergebleven teken bleef er ongezien een verstekeling achter die een ontsteking veroorzaakte. De beweeglijke plek wilde maar niet helen.’ ‘Gelukkig is alles op zijn pootjes terechtgekomen’, slaak ik een opgeluchte zucht, terwijl de Gordon Setter uitgelaten achter mijn hond die het stokje weer heeft overgenomen, aan galoppeert.
Herkomst en geschiedenis
In de noordelijk gelegen Schotse hooglanden (the Highlands) tegen een klassiek decor van ruige weelderig groene berghellingen (met dank aan het overeenkomstige grillige doch iets frissere Nederlandse klimaat), lochs (meren), en kastelen (nu dikwijls ruïnes), vangt de gestolde geschiedenis van de Gordon Setter aan. In een geruite kilt en met een goed glas whisky in de hand moet een van de hertogen van Gordon het naar hem en zijn bloedverwanten vernoemde stijlvolle ras daar naar grote hoogte(n) hebben gestuwd. Na de dood van de vijfde hertog van Gordon ging de Gordon Setter global. Tijdlijntechnisch maakte de hond waar de gebruikswaarde nog voorop stond, immense sprongen: in 1853 verhuisde hij naar Engeland, begin 1900 naar ons land en rond 1930 naar de Nieuwe Wereld. De Gordon Setter, de enige jachthond onder de Schotse hondenrassen, streek neer in FCI groep 7, voorstaande honden, sectie 2, nummer 6. By the way: Gordon is een veelvoorkomende Schotse jongensnaam met als betekenis: de driehoekige heuvel.
Karakter
De zachtaardige Gordon Setter heeft een brave inborst. De evenwichtige Gordon Setter straalt met zijn fraaie kop en lijf een beminnelijke zelfverzekerdheid uit. Onder zijn trademark vallen: vriendelijk, energiek, competent en waardig, zelfbewust, en extrovert. Hij heeft een sterke eigen wil, die een prima baas-hond relatie allerminst in de weg staat. Het ras werd gefokt als werkpaard. Je mag hem brandmerken als de setter die, als duo opererend, over zwaar begaanbaar jachtterrein het (veer)wild opspoort en van top tot teen aanwijst met voorstaan: zijn schuin naar voren geplaatste gespannen lichaam, de opgeheven voorpoot, de rechte of enigszins sabelvormige vlag, en met de voortreffelijke zwarte dop snuivend. Op bevel stoot hij wild - oorspronkelijk Schots sneeuwhoen* (een fazantachtige) en patrijs - van de grond omhoog, zodat de jager hem naar beneden kan halen. *Feitje. Je kent het hoen (grouse) vast als het vignet van de fles The Famous Grouse blended Scottish whisky.
Sociaal gedrag
De jeugdige Gordon Setter kan ietwat verlegen zijn. Het is aan de begeleider om kennismakingen met allerlei lieden, soortgenoten en dieren te kanaliseren. De Gordon Setter is altijd aardig tegen vreemden, maar kan zich aanvankelijk wat gereserveerd tonen. Gun hem de kans om het op zijn eigen manier te doen: laat hem zelf de eerste stap zetten. Tegenover honden is de Gordon Setter, net als veel jagende honden, verdraagzaam. Met een Schotse of een Schotsman is het ontspannen uitgaan. Vanwege hun oorspronkelijke twee-eenheid in het veld kiest menige eigenaar een dubbelpakket. De Gordon Setter is een prima huishond die plezierig in de omgang met kinderen is (ervan uitgaand dat kinderen door hun ouders zijn gewezen op de hondenetiquette). Visite is welkom, want de Gordon Setter verkeert graag in gezelschap. Meestal uit zich de ontvangst in een kort onthaal en een afwachtende houding. Bij een okay trekt hij zich terug; bij voorkeur op de bank waar hij op zijn rug rust.
Opvoeding en beweging
Geduld, consequentheid en een positieve houding zijn dé magic words bij het naar je hand zetten van de Gordon Setter. Met een dergelijk fijn en vrolijk karakter train je op basis van belonen. Het ras is beresterk, vandaar dat aan de lijn lopen zonder trekken een aandachtspuntje bij de opvoeding is. Blaffen doet de jachthond sporadisch. Hij slaat alleen aan bij horen van de deurbel of als hij het echt niet vertrouwd. Hij is waaks genoeg om je veilig bij te voelen. De pittige jonge Gordon Setter is moeilijk af te remmen. Vanwege zijn fast groei (en op de loer liggende HD) is het aan te raden om de beweging en belasting tijdens de wasdom te doseren. Er zijn genoeg geschikte spelmogelijkheden waar de jonge honderik op een safe manier zijn energie mee kwijt kan raken. Eenmaal volgroeid heeft hij volop uitloop nodig. Van de buitenshuise bezigheden is vrij rennen number one. De drang om los over de heide te gaan, is buitengewoon aanwezig. Met een gehoorzame baasgerichte hond loopt dat gesmeerd. Naast de fiets in draf is een goede tweede. Waterapportes, dobberende watervogels fixeren in de gebruikelijk ‘voorstaan’ houding, zich in trans laten brengen door vreemde volièrevogels of hennen en hanen die jammerdebammer veilig achter kippengaas fladderen op de kinderboerderij, plus de eigen tuin herinrichten door ijverig snoei- en graafwerk zijn prettige preoccupaties. De eendjes voeren laat je gemakshalve bij de Gordon Setterpup achterwege. Zwemmen voor de fun (een zalmpje scoren zit er in onze rivieren niet in) en voor spieropbouw - het monster van Loch Ness door de Scots liefkozend Nessie genoemd, maakt meer indruk op toeristen dan op de Gordon Setter. En niet onbelangrijk: machtig mooie Gordon Setters presenteren zich maar wat graag op hondenshows. Pretty pictures waar ze hun beste kant laten zien, maak je in de koperen herfst die prachtig kleurt bij de kastanje franje. Voor je veelzijdige betrouwbare jachtpartner die zowel kan apporteren als opsporen, worden er regelmatig veldwedstrijden georganiseerd.
Gezondheid
Incidenteel komen bij Gordon Setters knikstaarten voor. Het is een door erfelijke factoren veroorzaakte afwijking aan de staartwervels (een foutief aantal) behorend tot de skeletafwijkingen: haken of krommingen en een of meer knikken vertonend, een afwezige staart, een te korte staart met een stomp einde, of een foutief aantal wervels. Voor de huishond die niet wordt ingezet om nakomelingen te verwekken, vormt een aangeboren knikstaart vrijwel geen belemmering.
De officiële term voor een maagtorsie, -verdraaiing of -kanteling is maagdilatatie-volvulus, afgekort MDV. Bij een maagtorsie draait de maag om zijn as waardoor de in- en uitgang worden afgesloten. Er zijn verschillende oorzaken die het risico op een maagtorsie vergroten: gasophoping, de grootte en het gewicht van de hond, medische zaken zoals een verlengd hepatogastrisch ligament, activiteit voor en na het eten, een overvolle maag, eten vanaf een verhoging (al zijn de meningen daarover verdeeld), overmatig drinken of sneeuw naar binnen werken. Voorzorgsmaatregelen ter voorkoming: het voer in porties over de dag verdelen, geen volumineuze maaltijden, de hond niet te kans geven om te schrokken waardoor er te veel lucht binnenkomt, ruim de tijd laten tussen eten en inspanning (spelen en uitlaten).
Heupdysplasie (HD) betekent letterlijk: heupmisvorming. Het komt voor bij (middel)grote rashonden, bastaards en kruisingen. HD is een aandoening met een multi-factoriële oorsprong. Er is niet één eenduidige, maar er zijn meerdere oorzaken voor de aandoening: door erfelijke factoren (25%), uitwendige invloeden (voeding en onstuimigheid van de hond) en bepaalde ontwikkelingsstoornis van de heupgewrichten; bij te veel beweeglijkheid tussen dijbeenkop ten op zichte van de heupkom, treedt vervroegde slijtage in het heupgewricht op die vroeg of laat leidt tot pijnlijke artrose. NB Fokdieren moeten voorafgaand aan een eventuele dekking getest worden.
Progressieve Retina Atrofie (PRA) of retinadegeneratie is een groep van netvliesafwijkingen die tot blindheid leidt. Het begint meestal met slecht zien in het donker (nachtblindheid) en leidt uiteindelijk na enkele jaren tot volledige blindheid. PRA, waar nog geen behandeling voor bestaat, kan zich bij de Gordon Setter vanaf het zevende levensjaar ontwikkelen. Voor die tijd is er aan de hond niets te merken en bij een oogonderzoek niet te zien. Bij Animal Health Trust UK (www.ahtdnatesting.co.uk) is een DNA-test te bestellen, waarmee al bij pups vastgesteld kan worden of de hond genetisch vrij is, of dat er een kans is op dragerschap of lijderschap.
Vachtverzorging
Het zou te ver doorvoeren om hier de volledige haardracht te beschrijven, want het luistert nogal nauw bij de Gordon Setter. Elk lichaamsdeel heeft zo zijn eigen voorschriften. Bij de showhonden hoort een speciale dracht en trimschema. De vacht die zo lekker afkleedt, is diepglanzend gitzwart met tan vlekken en kaders. Hij varieert van kort en fijn, tot matig lang, en glad tot lang en zijdeachtig. Regelmatig onderhouden en controleren. Door hun voorliefde voor de natuur in combinatie met een donkere vlakke vacht waar vastgebeten teken praktisch onzichtbaar verscholen zitten, is tekenpreventie en -bestrijding wenselijk. Om in winterse tijden pijnlijke sneeuwklonters te verhoeden, worden de haren van de voeten kort gehouden. Er wordt geadviseerd om de Gordon Setter minstens tweemaal per jaar te baden met een geëigende hondenshampoo (en conditioner) om ongewenste hondengeur tegen te gaan.
De Gordon Setter heeft twee belangenbehartigers: Gordon Setter Vereniging Nederland (GSVN) www.gordonsettervereniging.nl en de Nederlandse Gordon Setter Club (N.G.S.C.) www.gordonsetter.nl. Misschien een beetje flauw, maar dat flamboyante zanger/presentator Gordon nog geen schutspatroon is van zijn naamgenoot, verwondert mij zeer.